Viết tiếp câu chuyện tự hào: Mệnh lệnh từ trái tim và trách nhiệm với lịch sử

Trong bản giao hưởng của đất nước hôm nay, câu chuyện tự hào đang được mỗi người Việt tiếp tục viết lên theo cách của riêng mình, bằng những nốt nhạc trầm mặc của sự hy sinh thầm lặng, những giai điệu mãnh liệt của khát vọng cống hiến và cả những thanh âm rộn rã, tươi mới của thế hệ trẻ. 

Những nét vẽ tri ân trên hành trình vạn dặm

Ở tuổi 62, khi nhiều người đã nghĩ đến việc nghỉ ngơi, vui vầy bên con cháu, họa sĩ Đặng Ái Việt lại bắt đầu cuộc "trường chinh" đặc biệt của đời mình. Người bạn đồng hành của bà là một chiếc Charly cũ, chở theo phía sau thùng inox giản dị với dòng chữ "TRANH MẸ VIỆT NAM ANH HÙNG & GIẤY VẼ".

Trong suốt 15 năm, bốn chiếc xe máy đã cùng bà rong ruổi hàng trăm nghìn cây số, một kỳ tích không tưởng với một người phụ nữ giờ đây đã bước sang tuổi 77. Bà "chạy đua với thời gian", băng qua những con đèo hiểm trở của Tây Bắc, vượt những cung đường của miền Trung mùa mưa lũ, đi qua những cánh rừng heo hút và những vùng biển xa xôi. Bà đến từng thôn, xóm, bản, làng, tìm đến tận những ngôi nhà để kịp được gặp, được vẽ chân dung các Mẹ Việt Nam Anh hùng. 

Bà tự nhận không có từ "khó khăn" trong từ điển của mình. Nguồn năng lượng phi thường ấy được hun đúc từ những năm tháng tuổi trẻ sôi nổi. Bà từng là một nữ du kích can trường của báo Phụ nữ Giải phóng, được phong tặng danh hiệu "Dũng sĩ diệt Mỹ", "Dũng sĩ diệt cơ giới". Người phụ nữ ấy từng ôm thùng phuy bơi qua sông Vàm Cỏ Đông trong ngày cưới của chính mình để kịp giờ làm lễ, từng thức trắng đêm vẽ minh họa dưới ngọn đèn bão, không nề hà đào hầm, bổ củi, tải gạo… trong kháng chiến nên những thử thách của hành trình trong thời bình dường như chỉ là sự tiếp nối với một tinh thần bất khuất đã được tôi luyện, trui rèn trong lửa đạn. Bà đã phải tập luyện sức chịu đựng, tập nhịn đói để phòng khi lạc giữa rừng, học cả về động cơ học để "sơ cứu" xe khi gặp sự cố giữa đường. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng, ý chí sắt đá và niềm cảm hứng thôi thúc mãnh liệt ấy đã giúp bà bền bỉ, dẻo dai trên hành trình suốt dọc chiều dài đất nước với bao nắng mưa, khó khăn, vất vả nhưng chưa một lần nản lòng, chùn bước.

Hơn 3.000 bức chân dung Mẹ Việt Nam Anh hùng ra đời không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật. Đó là những câu chuyện, nỗi niềm của các Mẹ được khắc họa bằng tài năng, tâm hồn, sự thấu cảm sâu sắc. Họa sĩ Đặng Ái Việt chia sẻ: Bà thực hiện cuộc hành trình đặc biệt này từ mệnh lệnh của trái tim, từ lòng tri ân, niềm tự hào về những người mẹ vĩ đại của một dân tộc anh hùng. Mỗi bức ký họa của bà vì thế đều lột tả được thần thái, chiều sâu tâm hồn của các Mẹ - những người phụ nữ Việt Nam bao dung, nhân hậu, giàu đức hy sinh và rất đỗi kiên cường.

Hành trình của họa sĩ Đặng Ái Việt là một chương đầy xúc động trong câu chuyện tự hào của một "chứng nhân" từng đi qua bom đạn chiến tranh, cảm nhận, thấu hiểu tường tận những mất mát, hy sinh to lớn của cả dân tộc nói chung của những người mẹ, người vợ nói riêng để đất nước được hòa bình, độc lập. Những tác phẩm nghệ thuật của bà chính là lòng biết ơn không phải được viết bằng văn bia, sử sách mà bằng những nét cọ thấm đẫm tình người, bằng những vòng bánh xe vượt qua tất thảy mọi khó khăn, trở ngại để lăn miệt mài trên mọi nẻo đường đất nước. Bà không chỉ vẽ để tri ân, tôn vinh những người mẹ vĩ đại đã sản sinh những người con ưu tú cho Tổ quốc mà đã trao tặng toàn bộ những bức chân dung đó cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam để góp phần gieo mầm yêu thương, giáo dục lòng biết ơn và niềm tự hào về một dân tộc Việt Nam đoàn kết, nhân ái, anh hùng cho các thế hệ mai sau.

Huyền thoại sống lại từ hành trình gìn giữ di sản

Câu chuyện của ông Trần Vũ Bình, người con của một chiến sĩ Biệt động Sài Gòn là một chương khác của niềm tự hào, được viết bằng sự hy sinh và quyết tâm biến nỗi đau cá nhân thành di sản của cộng đồng. Hành trình hơn nửa đời người của ông bắt đầu từ một câu hỏi khắc khoải của tuổi thơ: "Ba tôi là ai? Ba tôi làm gì mà để gia đình tôi khổ nhục như vậy?". Sống trong thân phận con của "vợ bé giật chồng", không giấy khai sinh, chịu nhiều tủi nhục, cậu bé Bình đã từng rất khổ tâm. Nhưng rồi, khi bức màn bí mật được hé mở, sự đau khổ biến thành niềm tự hào vỡ òa: Cha ông là Trần Văn Lai (Năm Lai), một Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, một chỉ huy Biệt động Sài Gòn lừng lẫy.

Niềm tự hào đó không dừng lại ở cảm xúc. Nó trở thành một sứ mệnh. Ông lao vào hành trình tìm hiểu, ban ngày đi làm, đêm về lấy tư liệu của ba ra đọc, mày mò tìm kiếm, lặn lội đến những địa chỉ cũ, gặp gỡ những đồng đội còn sống của ba để lắng nghe những câu chuyện kể, qua đó có thêm tư liệu và kiến thức quý giá. Hành trình tìm hiểu vể cuộc đời hoạt động cách mạng của ba đã trở thành hành trình đi tìm lại và phục dựng cả những trang sử hào hùng của Biệt động Sài Gòn.

Việc phục dựng di tích lịch sử ở trung tâm một thành phố sầm uất như Thành phố Hồ Chí Minh là một việc không tưởng, đặc biệt là với một cá nhân. Những căn nhà từng là cơ sở bí mật, sau chiến tranh đã bị bán qua tay nhiều chủ, nằm ở những vị trí "vàng" với giá trị hàng trăm tỷ đồng. Thế nhưng, ông Trần Vũ Bình đã dốc toàn bộ tài sản của gia đình, thế chấp căn nhà đang ở để vay ngân hàng hay mua trả góp. Nhiều lần bị từ chối nhưng ông vẫn kiên trì đeo bám, thuyết phục để có được các di tích rồi lại trăn trở, suy nghĩ sáng tạo ra mô hình hoạt động để có kinh phí bảo tồn. Đồng thời, ông cũng bền bỉ nỗ lực tổ chức sưu tầm các tư liệu, hiện vật giá trị cũng như mời các nhân chứng lịch sử tham gia vào quá trình phục dựng và phát huy giá trị di sản.

Kết quả của hành trình thầm lặng và quyết liệt kéo dài hơn 30 năm đó là một chuỗi di sản độc nhất vô nhị của Biệt động Sài Gòn đã được phục dựng, từ hầm chứa vũ khí bí mật và hầm ém quân ở 287/70-72 Nguyễn Đình Chiểu, phường Bàn Cờ đến Bảo tàng Biệt động Sài Gòn - Gia Định ở 145 Trần Quang Khải, phường Tân Định (Thành phố Hồ Chí Minh). Quan trọng hơn, ông Bình đã làm cho lịch sử sống dậy. Tour du lịch "Biệt động Sài Gòn - Những căn hầm huyền thoại" ra đời, thu hút đông đảo du khách. Các di tích, kỷ vật, hiện vật độc đáo, giá trị cùng với những câu chuyện hào hùng được kể từ các "nhân chứng sống" trở thành "giáo cụ trực quan" sinh động cho các buổi học ngoại khóa, "địa chỉ đỏ" cho công tác giáo dục truyền thống, kết nạp Đảng, trao thẻ Đảng… Lịch sử hào hùng của biệt động Sài Gòn năm xưa vì thế không còn nằm trên trang giấy mà hiện hữu, có thể chạm vào, cảm nhận được.

Là một người đồng hành cùng với ông Trần Vũ Bình trong quá trình gìn giữ, phục dựng chuỗi di sản về Biệt động Sài Gòn, ông Nguyễn Quốc Độ, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Truyền thống kháng chiến Khối vũ trang - Biệt động Sài Gòn, khẳng định: "Nếu không có sự đóng góp về tâm huyết, tiền của và công sức của gia đình Anh hùng Trần Văn Lai, đặc biệt là anh Trần Vũ Bình, thì sẽ không có chuỗi di sản, không có Bảo tàng Biệt động Sài Gòn được gìn giữ đến ngày hôm nay. Một con người trưởng thành trong thời bình, sẵn sàng dốc thời gian, tâm huyết, tiền bạc của gia đình để làm bảo tàng, phục dựng di tích không tính đến hiệu quả kinh tế, không vì lợi nhuận mà để mưu cầu một mục đích lớn lao hơn là giữ gìn, phát huy giá trị di sản để lịch sử không bị lãng quên, để góp phần giáo dục truyền thống cho các thế hệ, đó là một sự đóng góp, cống hiến to lớn rất đáng trân trọng và khâm phục".

Ông Trần Vũ Bình đã dày công viết nên một chương hào hùng về niềm tự hào, về trách nhiệm của thế hệ sau đối với những cống hiến, hy sinh của thế hệ cha anh đi trước, để huyền thoại Biệt động Sài Gòn không chỉ vang danh trong quá khứ mà còn tiếp tục truyền cảm hứng cho hiện tại và tương lai.

Bản hòa ca tự hào của thế hệ trẻ

Nếu những câu chuyện trên là những dòng sông ký ức trầm mặc mà mãnh liệt, thì niềm tự hào của thế hệ trẻ hôm nay lại là một bản hòa ca rộn rã, đầy màu sắc, được viết bằng ngôn ngữ và công cụ của thời đại mới.

Họ kể câu chuyện lịch sử theo cách của mình. Ông Trần Khắc Hạnh, Giám đốc Công ty Cross Việt Nam, xuất phát từ tình yêu, lòng tự hào về lịch sử dân tộc đã dày công nghiên cứu và thiết kế sản phẩm lưu niệm là những tấm patch (miếng dán vải thêu) với rất nhiều hình ảnh ý nghĩa: Những lá cờ, những biểu tượng chiến thắng hào hùng trong lịch sử, những hình ảnh đẹp của non sông, đất nước Việt Nam, những ngày kỷ niệm trọng đại của dân tộc. Những tấm patch đầy ý nghĩa ấy đã xuất hiện trong các lễ kỷ niệm của đất nước, trở thành món quà lưu niệm ở nhiều địa điểm du lịch, các di tích, bảo tàng, theo chân các đoàn công tác ra Trường Sa, đến châu Á, châu Phi… và ngày càng lan tỏa rộng ra nhiều quốc gia khác để góp phần quảng bá lịch sử, đất nước và con người Việt Nam đến bè bạn năm châu.

Thế hệ trẻ ngày nay với lòng tự hào về truyền thống cũng đã tìm cách tiếp cận và tôn vinh lịch sử dân tộc một cách sáng tạo và hấp dẫn hơn như: Dự án Việt Sử kiêu hùng được cộng đồng gây quỹ đã thành công trong việc biến những trang sử khô khan thành những thước phim hoạt hình sống động, mang tình yêu lịch sử dân tộc vào trái tim người Việt, đưa các vị anh hùng dân tộc trở thành "thần tượng" truyền cảm hứng cho giới trẻ.

Đồng thời, họ cũng đã tìm cách kết nối, đưa văn hóa truyền thống vào dòng chảy âm nhạc đương đại. Tiêu biểu trong số đó có ca sĩ Hòa Minzy, Hoàng Thuỳ Linh, Phương Mỹ Chi… với những tác phẩm đầy sáng tạo, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung tin rằng "Tình yêu nước luôn hiện hữu trong mỗi người" và anh đã biến niềm tin đó thành những ca khúc ý nghĩa chứa chan tình yêu đất nước và niềm tự hào dân tộc.

Nhiều bạn trẻ trở thành những "đại sứ văn hóa" trên không gian số. Các chiến dịch như "Tự hào Việt Nam", "Tôi yêu Tổ quốc tôi" của Trung ương Đoàn đã tạo nên những trào lưu mạnh mẽ.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, thế hệ trẻ Việt Nam đang chứng minh họ không chỉ là người kế thừa, mà còn là những người sáng tạo nên những giá trị mới. Họ đang viết tiếp câu chuyện tự hào bằng nhiệt huyết, tài năng, trách nhiệm và một tình yêu dạt dào dành cho đất nước.

Khi triệu trái tim chung một nhịp đập

Tất cả những câu chuyện tự hào đã hòa chung vào dòng chảy cuộn trào trong những ngày hội lớn của non sông. Năm 2025, kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, 80 năm cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 là những dấu mốc đặc biệt.

Lễ kỷ niệm không chỉ là một sự kiện mang tính nghi thức, mà còn là một cuộc hội ngộ thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại, nơi niềm tự hào của cả dân tộc được cộng hưởng và khơi dậy hết sức mạnh mẽ. Sắc cờ đỏ sao vàng rực rỡ từ phố phường đến thôn bản xa xôi. Làn sóng mang tên "Tự hào Việt Nam" cuồn cuộn chảy trong huyết quản của mỗi người. Lễ kỷ niệm cũng là dịp để chúng ta nhìn lại chặng đường xây dựng và phát triển của đất đất nước và là lời hiệu triệu, thôi thúc mỗi người tiếp tục cống hiến, viết tiếp những trang sử vẻ vang cho quê hương, đất nước.

Những "concert quốc gia" nơi hàng nghìn khán giả cùng hòa giọng trong những giai điệu hào hùng là minh chứng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết. Giọng hát có thể không khớp nhạc, nhưng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc đã kết nối bện chặt triệu trái tim thành một khối. Triển lãm thành tựu đất nước "80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc" đã kéo dài thời gian mở cửa so với kế hoạch ban đầu, thu hút trên 10 triệu lượt khách tham quan, trở thành một trong những triển lãm có số lượng người tham quan đông nhất từ trước đến nay. Không chỉ có nhân dân khắp mọi miền Tổ quốc mà còn có khách quốc tế.

Họ xúc động, tự hào khi được chứng kiến những thành tựu lớn lao của đất nước. Từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá, Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ, đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế. Sự phát triển vượt bậc của đất nước là minh chứng sống động cho tinh thần bất khuất, ý chí kiên cương vươn lên của dân tộc Việt Nam đã được tôi luyện qua bao gian khó, thử thách càng trở nên năng động, bứt phá trong thời đại hội nhập. Đồng thời cũng khơi dậy, thắp lên trong lòng mỗi người niềm tin, niềm hy vọng về sự phát triển, vươn mình mạnh mẽ của đất nước trong tương lai.

Câu chuyện tự hào - cuốn sách mở cho tất cả mọi người

Mỗi người Việt Nam hôm nay, dù ở bất cứ đâu, làm bất cứ công việc gì, bằng hành động của mình, dù thầm lặng hay sôi nổi đều có thể viết tiếp câu chuyện tự hào theo cách riêng của mình. Mỗi câu chuyện tự hào được viết lên đồng nghĩa với việc tiếp thêm niềm tin, sức mạnh, truyền cảm cảm hứng, động lực cho chính bản thân mỗi người và cho cả dân tộc để vững bước trong kỷ nguyên mới. Di sản của quá khứ là phần mở đầu hào hùng. Trách nhiệm của thế hệ hôm nay bằng tất cả tình yêu, trí tuệ và sự bền bỉ của mình viết nên những chương tiếp theo. Bởi lẽ, viết tiếp câu chuyện tự hào không chỉ là quyền, mà còn là sự thôi thúc, mệnh lệnh tự thân của mỗi người con đất Việt khi đã trang trọng đặt Tổ quốc vào trong trái tim mình./.

Thu Hoàn