Cần thiết sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Công đoàn

Họp phiên toàn thể tại Hội trường vào chiều 3/6, Quốc hội nghe báo cáo về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi).

Cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Công đoàn

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Công đoàn (sửa đổi), Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang cho biết, Luật Công đoàn hiện hành (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013) là cơ sở pháp lý quan trọng bảo đảm cho Công đoàn Việt Nam thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, góp phần giữ vững ổn định chính trị-xã hội, phát triển kinh tế, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm thực hiện đã xuất hiện những yêu cầu, đòi hỏi cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Công đoàn.

Cụ thể, bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Công đoàn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập trước yêu cầu của tình hình mới, đó là: Đối tượng, phạm vi điều chỉnh còn hẹp so với sự phát triển nhanh, đa dạng của lực lượng lao động và yêu cầu nâng cao hiệu quả hoạt động công đoàn. Hệ thống tổ chức, việc phân công, phân cấp giữa cấp ủy địa phương với tổ chức Công đoàn về công tác tổ chức, cán bộ còn bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn. 

Một số quy định về tài chính công đoàn chưa được bổ sung cụ thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, chưa rõ cơ chế giám sát và việc thực hiện công khai, minh bạch. Cơ chế bảo đảm thực thi quyền công đoàn cũng như cơ chế bảo vệ cán bộ công đoàn chưa đầy đủ và tính khả thi chưa cao…

Dự luật được xây dựng trên quan điểm: Quán triệt và thể chế hoá sâu sắc các quan điểm, đường lối đổi mới của Đảng liên quan đến việc xây dựng, phát triển đất nước; Đảng lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối tổ chức công đoàn.

Đồng thời, Luật Công đoàn (sửa đổi) phải được xây dựng phù hợp với Hiến pháp 2013, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật hiện hành. Việc sửa đổi Luật Công đoàn phải đảm bảo cho Công đoàn Việt Nam ngày càng lớn mạnh, hoạt động hiệu quả, thu hút đông đảo người lao động và tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp tham gia Công đoàn Việt Nam.

Đồng thời, kế thừa và giữ nguyên những nội dung đã khẳng định được tính hợp lý, ổn định, hiệu quả; tập trung sửa đổi, bổ sung những nội dung liên quan đến tổ chức bộ máy, tài chính công đoàn phù hợp với thể chế chính trị và yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ở nước ta.

Trên cơ sở kế thừa Luật Công đoàn 2012, dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) hiện được xây dựng có bố cục gồm 6 chương, 36 điều (sửa đổi, bổ sung 32 điều; thêm mới 4 điều), bỏ 1 điều so với Luật Công đoàn 2012.

Về phạm vi điều chỉnh, dư thảo luật mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với "người làm việc không có quan hệ lao động trên lãnh thổ Việt Nam" để bảo vệ nhóm yếu thế này, đồng thời, bổ sung vấn đề gia nhập của "tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp" vào tổ chức Công đoàn Việt Nam; mối quan hệ phối hợp hoạt động và vấn đề chia sẻ kinh phí công đoàn với tổ chức này.

Về đối tượng áp dụng, ngoài đối tượng theo Luật Công đoàn năm 2012, dự thảo Luật bổ sung thêm đối tượng áp dụng là tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp (đối với việc gia nhập vào Công đoàn Việt Nam và chia sẻ kinh phí công đoàn).

So với Luật Công đoàn 2012, dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi) có một số nội dung thay đổi chủ yếu như: Hoàn thiện quy định về tổ chức bộ máy công đoàn, cơ chế quản lý cán bộ công đoàn và tăng cường vai trò của Công đoàn Việt Nam trong bối cảnh mới. Hoàn thiện cơ chế tài chính công đoàn trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự ra đời của tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp ngoài hệ thống Công đoàn Việt Nam. Hoàn thiện các quy định của pháp luật công đoàn, đảm bảo cho Công đoàn Việt Nam thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong bối cảnh mới...

Rà soát, quán triệt, thể chế hóa các quan điểm của Đảng bằng các quy định cụ thể

Thẩm tra về dự án luật này, Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết, đa số ý kiến thành viên Ủy ban, ý kiến tham gia thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội, ý kiến góp ý của một số Đoàn đại biểu Quốc hội tán thành với sự cần thiết và các quan điểm xây dựng dự án Luật Công đoàn (sửa đổi).

Tuy nhiên, các quy định của dự án Luật chủ yếu mang tính nguyên tắc, khái quát về các nội dung xác định tại phạm vi điều chỉnh. Ủy ban Xã hội đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, quán triệt, thể chế hóa các quan điểm của Đảng bằng các quy định cụ thể của dự thảo Luật.

Trong quá trình triển khai thực hiện thời gian tới, đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hết sức quan tâm đến việc đổi mới mạnh mẽ hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong việc tập trung phát triển về số lượng gắn với nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy vai trò công đoàn cơ sở, thu hút và kết nạp được đông đảo hơn nữa người lao động gia nhập Công đoàn Việt Nam để xứng đáng là tổ chức đại diện lớn nhất, trung tâm tập hợp, đoàn kết giai cấp công nhân và người lao động cả nước; góp phần xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh, là lực lượng tiên phong trong thực hiện nhiệm vụ phát triển nhanh và bền vững đất nước.

Về phạm vi sửa đổi Luật và tên gọi của dự án Luật, dự thảo Luật dự kiến sửa đổi 32/33 điều của Luật hiện hành, bổ sung 4 điều mới, bãi bỏ 1 điều của Luật hiện hành. Ủy ban Xã hội nhất trí với việc sửa đổi toàn diện dự án Luật và thấy rằng, còn nhiều vấn đề cần thiết khác phải được đặt ra trong quá trình xây dựng dự án Luật Công đoàn (sửa đổi) như: xây dựng mô hình tổ chức công đoàn theo hướng mở, linh hoạt, tuyển dụng cán bộ công đoàn trưởng thành từ cơ sở, phong trào công nhân, khuyến khích xã hội hóa nguồn lực.

Do đó, đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, bổ sung để việc sửa đổi các chính sách trong dự án Luật bảo đảm toàn diện, sâu sắc, bám sát chủ trương, đường lối của Đảng và đòi hỏi của thực tiễn.

Bên cạnh đó, một số ý kiến góp ý và tham gia thẩm tra cho rằng, những nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung không nhiều, không làm thay đổi những chính sách căn bản của Luật hiện hành, do đó, cần nghiên cứu chỉ nên ở mức Luật sửa đổi, bổ sung một số điều, chưa phải Luật sửa đổi để thay thế luật hiện hành.

Ủy ban Xã hội khẳng định, dự thảo Luật cơ bản bảo đảm sự phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo văn bản với hệ thống pháp luật, tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà nước ta là thành viên.

Tuy nhiên, Ủy ban Xã hội đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát thêm, kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định trong dự thảo Luật như: Làm rõ khái niệm "tài sản công đoàn" và mối quan hệ giữa "tài sản công đoàn" với "tài sản công" trong Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; cụ thể hóa trách nhiệm của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đối với việc đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động...

Ủy ban Xã hội cũng đề xuất một số nội dung đề nghị các vị đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận như: Địa vị pháp lý của Công đoàn Việt Nam (Điều 1); Phạm vi điều chỉnh (Điều 2); Quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn (Điều 5) và gia nhập Công đoàn Việt Nam của tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp (Điều 6); Thanh tra, kiểm tra và phản biện xã hội của Công đoàn Việt Nam (các điều 15 và 17); Bảo đảm điều kiện hoạt động công đoàn (Điều 27); Vấn đề quản lý, sử dụng tài chính công đoàn, tài sản công đoàn (các điều 29, 30 và 31). Kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát tài chính công đoàn (Điều 32)...

Hải Liên