Đơn giản thủ tục, tăng phân cấp để nâng cao hiệu quả vốn ODA

Nghị định 242/2025/NĐ-CP: Bước ngoặt trong quản lý vốn ODA

Ngày 26/9, Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo phổ biến Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vay ưu đãi nước ngoài.

Hội nghị có sự tham dự của đại diện các bộ, ngành trung ương, địa phương, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cùng các nhà tài trợ song phương, đa phương, tổ chức quốc tế cung cấp vốn ODA và vay ưu đãi cho Việt Nam, cùng đại diện sở, ban, ngành của 20 tỉnh, thành phố phía Bắc.

Ông Nguyễn Quốc Phương, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết, Nghị định 242 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là dịp để Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và các đối tác quốc tế cùng nghiên cứu, thảo luận sâu về các quy định mới.

Trong hơn 30 năm qua, vốn ODA và vay ưu đãi nước ngoài đã góp phần quan trọng vào phát triển đất nước, thông qua nhiều công trình cầu, đường cao tốc, dự án năng lượng sạch. Tuy nhiên, cùng với nhu cầu phát triển ngày càng lớn, việc triển khai nguồn vốn này vẫn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt liên quan đến cơ sở pháp lý và thủ tục hành chính.

Từ yêu cầu thực tế đó, Bộ Tài chính đã tiến hành sửa đổi Nghị định 114/2021/NĐ-CP, thay thế bằng Nghị định 242/2025/NĐ-CP.

Nghị định 242 tập trung vào 4 định hướng chính: đồng bộ với hệ thống pháp luật, hài hòa thông lệ quốc tế; đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian phê duyệt và triển khai; tăng quyền chủ động cho bộ, ngành, địa phương gắn với trách nhiệm giải trình; tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhà nước và khuyến khích khu vực tư nhân tham gia.

"Nghị định 242 là bước ngoặt quan trọng, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, phù hợp với Luật Đầu tư công 2024 và các luật liên quan. Đây là minh chứng cho quyết tâm cải cách của Chính phủ trong quản trị vốn quốc tế, nhất là trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới với nhu cầu vốn lớn cho hạ tầng hiện đại, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, ứng phó biến đổi khí hậu và bảo đảm an sinh xã hội", ông Nguyễn Quốc Phương nhấn mạnh.

Đơn giản thủ tục, đẩy mạnh phân cấp

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa - Trưởng phòng Quản lý nợ và hợp tác tài chính - kinh tế với các tổ chức đa phương phân tích thêm: Nghị định 242 mang đến 3 nhóm giải pháp lớn.

Thứ nhất, Nghị định giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính qua bãi bỏ nhiều khâu phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi. Thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án được rút gọn, chỉ cần lấy ý kiến Bộ Tài chính khi có điều chỉnh làm tăng vốn lớn. Đồng thời, quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư, lựa chọn ngân hàng phục vụ cũng được tinh giản.

Thứ hai, Nghị định đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, trao quyền quyết định chủ trương đầu tư nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho bộ, ngành, địa phương. Cơ quan chủ quản được phân cấp quyết định sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi.

Thứ ba, Nghị định làm rõ quy định đối với doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi; bổ sung quy định xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao; đồng thời giải quyết các vướng mắc liên quan đến điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu.

Các đại biểu tham dự hội thảo đánh giá cao nội dung Nghị định 242 cũng như việc phổ biến kịp thời tới các bên liên quan. Đại diện Bộ Tài chính cũng trực tiếp trao đổi, giải đáp thắc mắc của doanh nghiệp, ban quản lý dự án và đối tác quốc tế.

Một điểm mới quan trọng tại Điều 5 Nghị định 242/2025/NĐ-CP là thay đổi quy định về ưu tiên sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi.

Chính phủ đã bỏ quy định ưu tiên vốn ODA không hoàn lại cho hỗ trợ xây dựng chính sách, thể chế và cải cách. Thay vào đó, Nghị định bổ sung các lĩnh vực ưu tiên mới gồm: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; dự án đầu tư công đặc biệt; chương trình, dự án lớn, trọng điểm có tính chất xoay chuyển tình thế.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc thay đổi này phù hợp với bối cảnh phát triển mới, bảo đảm nguồn vốn quốc tế được phân bổ hiệu quả, gắn với nhu cầu cấp thiết của đất nước.

Cục trưởng Nguyễn Quốc Phương khẳng định Bộ Tài chính và Cục Quản lý nợ và kinh tế đối ngoại sẽ luôn đồng hành cùng bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai Nghị định 242. Việc hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn sẽ được thực hiện nhanh gọn, dễ hiểu, nhằm bảo đảm hiệu quả cao nhất cho từng khoản vốn.

"Mục tiêu lớn nhất là mỗi khoản vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đều được sử dụng hiệu quả, phục vụ sự phát triển hùng cường, bền vững của Việt Nam," ông Nguyễn Quốc Phương nhấn mạnh.

Anh Minh