Hành trình OCOP Bắc Ninh: Từ sản vật quê hương đến thương hiệu vươn xa

Không chỉ dừng lại ở giá trị kinh tế, OCOP ở Bắc Ninh còn là hành trình đổi mới tư duy sản xuất, khơi dậy tinh thần sáng tạo và niềm tự hào về bản sắc văn hóa quê hương, để từ đó đưa những điều bình dị trở thành giá trị bền vững, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong và ngoài nước.

OCOP tại Bắc Ninh không đơn thuần là chương trình phát triển sản phẩm, mà là quá trình tái định vị giá trị nông nghiệp và nghề truyền thống. Từ những nguyên liệu quen thuộc như củ nghệ, lá chè, con cá, con lợn…, thông qua ứng dụng khoa học - công nghệ, tổ chức sản xuất bài bản và tư duy tiếp cận thị trường hiện đại, nhiều sản phẩm đã được "khoác áo mới", nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh. Sự kết hợp hài hòa giữa công nghệ hiện đại và tinh thần gìn giữ giá trị truyền thống đã giúp nông sản Bắc Ninh không chỉ bán được nhiều hơn, mà còn bán được với giá trị cao hơn.

Đằng sau mỗi sản phẩm OCOP là câu chuyện về sự kiên trì, dám nghĩ dám làm của các hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ sản xuất. Họ không chỉ làm ra sản phẩm để tiêu thụ, mà còn gửi gắm trong đó câu chuyện về con người, vùng đất, văn hóa Kinh Bắc. Chính cách tiếp cận này đã giúp những nguyên liệu bình dị trở thành sản phẩm mang bản sắc riêng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng trong nước và từng bước chinh phục thị trường quốc tế.

HTX Rau sạch Yên Dũng (phường Cảnh Thụy) là một ví dụ điển hình cho hướng đi đúng đắn của OCOP Bắc Ninh. Thành lập từ năm 2016, đến nay HTX đã mở rộng quy mô sản xuất lên 60 ha với 4 nông trại, trong đó có 15 ha nhà lưới ứng dụng công nghệ cao. HTX hiện sở hữu khoảng 60 sản phẩm rau, củ, quả, nhiều sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP, được phân phối ổn định vào hệ thống siêu thị lớn như Winmart, GO, Co.opmart, Aeon Việt Nam… Thương hiệu "Rau sạch Yên Dũng" không chỉ tạo dựng uy tín trên thị trường mà còn tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 100 lao động địa phương. Từ năm 2022, HTX tiếp tục đầu tư phát triển nông nghiệp thông minh gắn với du lịch trải nghiệm, mở ra hướng đi mới, gia tăng giá trị sản phẩm OCOP từ chính không gian sản xuất nông nghiệp.

Trong lĩnh vực dược liệu, HTX Dược liệu Việt Kết, thành lập năm 2023, đã nhanh chóng khẳng định vị thế với hướng phát triển bài bản và bền vững. HTX chủ động thuê đất, xây dựng vùng nguyên liệu, tạo việc làm cho nhiều lao động tại chỗ. Đến nay, HTX có 7 sản phẩm được công nhận OCOP 4 sao như nước súc miệng thảo dược, dầu gội bồ kết – hà thủ ô, xịt tía tô dưỡng da, xịt vỏ bưởi hỗ trợ mọc tóc, nụ hương thảo, cao bồ kết, lá trầu không bạc hà. Với định hướng xây dựng thương hiệu "Dược liệu Việt Kết" ở quy mô vùng và quốc gia, HTX đang tiếp tục mở rộng vùng nguyên liệu, đầu tư dây chuyền chiết xuất – tinh chế hiện đại, đồng thời mong muốn được hỗ trợ về đào tạo kỹ năng số, vận hành gian hàng trên các sàn thương mại điện tử để sản phẩm tiếp cận thị trường rộng hơn.

Thực tiễn phát triển OCOP tại Bắc Ninh cho thấy, để sản phẩm thực sự vươn xa, các hợp tác xã và doanh nghiệp cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số, tổ chức tốt chuỗi sản xuất – tiêu thụ. Bên cạnh việc nâng cao chất lượng nông sản, sản phẩm chế biến, nhiều chủ thể OCOP đã bắt đầu nghiên cứu sáng tạo các dòng sản phẩm quà tặng, lưu niệm gắn với nghề truyền thống và đặc trưng văn hóa Kinh Bắc, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao giá trị thương hiệu địa phương.

Đồng hành cùng các chủ thể OCOP, chính quyền tỉnh Bắc Ninh đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng môi trường thuận lợi cho sản xuất và kinh doanh. Thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng Liên minh Hợp tác xã tỉnh đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực, từ hỗ trợ kinh phí đầu tư máy móc, kho lạnh, cơ sở bảo quản, đến tổ chức hội chợ, triển lãm, xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu. Các chương trình đào tạo về sản xuất an toàn, tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, cũng như kỹ năng thương mại điện tử được tổ chức thường xuyên, giúp các chủ thể OCOP từng bước nâng cao năng lực quản trị và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, OCOP Bắc Ninh vẫn đối mặt với không ít thách thức. Nhiều cơ sở sản xuất còn hạn chế về vốn và công nghệ; một số sản phẩm mới dừng lại ở khâu sơ chế, chưa khai thác hết tiềm năng của chế biến sâu. Việc xây dựng thương hiệu, cải tiến mẫu mã, bao bì tuy đã được quan tâm nhưng vẫn cần tiếp tục đầu tư để bắt kịp thị hiếu ngày càng đa dạng của người tiêu dùng.

Trong bối cảnh đó, Bắc Ninh đang đứng trước những cơ hội lớn để đưa sản phẩm OCOP vươn xa hơn. Việc gắn OCOP với phát triển du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, đặc biệt là các làng quan họ, khu di tích lịch sử, mở ra hướng đi mới, giúp sản phẩm không chỉ là hàng hóa mà còn là trải nghiệm văn hóa. Thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục thúc đẩy sản xuất tập trung gắn với chế biến sâu; đẩy mạnh chuyển giao tiến bộ kỹ thuật; hỗ trợ doanh nghiệp, HTX ứng dụng công nghệ bảo quản hiện đại như kho lạnh, nhà mát nhằm giảm hao hụt sau thu hoạch và nâng cao chất lượng sản phẩm.

OCOP không chỉ làm gia tăng giá trị nông sản mà còn tạo thêm việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững bằng khoa học và đổi mới sáng tạo. Hành trình OCOP Bắc Ninh vì thế không chỉ là câu chuyện của những sản phẩm, mà là câu chuyện của khát vọng vươn lên từ làng quê, nơi những điều giản dị được chắt lọc, nâng niu để trở thành thương hiệu mạnh, mang dấu ấn riêng của vùng đất Kinh Bắc.

Thiện Tâm