Ngân hàng có được sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ?

Trong quá trình nghiên cứu các quy định pháp luật về trung gian thanh toán, đặc biệt là dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ tại Nghị định số 52/2024/NĐ-CP, Thông tư số 15/2024/TT-NHNN và Thông tư số 40/2024/TT-NHNN, ông Nguyễn Hữu Sơn nhận thấy các văn bản này không có quy định hạn chế việc ngân hàng trở thành khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ của tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.

Tuy nhiên, tại Phụ lục 4 Công văn số 8396/NHNN-TT của Ngân hàng Nhà nước, lại có nội dung: "Ngân hàng không thể đóng vai trò là đơn vị chấp nhận thanh toán cho tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán". Theo ông Sơn, cách giải thích này không thống nhất với tinh thần và nội dung của các văn bản quy phạm pháp luật nêu trên.

Do đó, ông Sơn đề nghị cơ quan chức năng làm rõ, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, cụ thể về các vấn đề: cá nhân không kinh doanh có được coi là khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ của tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán hay không? Ngân hàng (không phải là ngân hàng đang hợp tác với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán để cùng cung cấp dịch vụ) có thể trở thành khách hàng sử dụng dịch vụ hỗ trợ thu, chi hộ hay không?

Về vấn đề này, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có ý kiến như sau:

Cơ sở pháp lý liên quan đến dịch vụ trung gian thanh toán: Tại Khoản 10 Điều 6 Luật Ngân hàng Nhà nước quy định, dịch vụ trung gian thanh toán là hoạt động làm trung gian kết nối, truyền dẫn và xử lý dữ liệu điện tử các giao dịch thanh toán giữa tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và người sử dụng dịch vụ thanh toán.

Theo Điều 9 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được hợp tác và cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng và hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Căn cứ khoản 4 Điều 3 Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 của Chính phủ quy định về thanh toán không dùng tiền mặt, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt (sau đây gọi là tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán) là tổ chức được cung ứng một hoặc một số dịch vụ thanh toán theo quy định tại Nghị định này, bao gồm: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (sau đây gọi là Ngân hàng Nhà nước), ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô và doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính công ích.

Theo khoản 5 Điều 3 Nghị định số 52/2024/NĐ-CP, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán là tổ chức không phải là ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được Ngân hàng Nhà nước cấp Giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.

Tại khoản 17 Điều 3 Nghị định số 52/2024/NĐ-CP quy định, dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ là việc tiếp nhận, xử lý dữ liệu điện tử, tính toán kết quả thu hộ, chi hộ, hủy việc thu hộ, chi hộ cho khách hàng có tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng và thực hiện thanh toán cho các bên có liên quan.

Căn cứ khoản 5 Điều 3 Thông tư số 15/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, dịch vụ thu hộ là việc tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện ủy nhiệm của bên thụ hưởng thu tiền của bên trả tiền trên cơ sở thỏa thuận bằng văn bản giữa tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và bên thụ hưởng. Dịch vụ thu hộ bao gồm dịch vụ thu hộ qua tài khoản thanh toán của khách hàng và dịch vụ thu hộ không qua tài khoản thanh toán của khách hàng.

Tại khoản 6 Điều 3 Thông tư số 15/2024/TT-NHNN quy định, dịch vụ chi hộ là việc tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán thực hiện ủy nhiệm của bên trả tiền thay mặt bên trả tiền để chi trả cho bên thụ hưởng trên cơ sở thỏa thuận bằng văn bản giữa tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán và bên trả tiền. Dịch vụ chi hộ bao gồm dịch vụ chi hộ qua tài khoản thanh toán của khách hàng và dịch vụ chi hộ không qua tài khoản thanh toán của khách hàng.

Theo khoản 8 Điều 3 Thông tư số 15/2024/TT-NHNN, đơn vị chấp nhận thanh toán là tổ chức, cá nhân cung cấp hàng hóa, dịch vụ chấp nhận thanh toán hàng hóa, dịch vụ bằng phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt quy định tại khoản 10 Điều 3 Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 của Chính phủ quy định về thanh toán không dùng tiền mặt theo hợp đồng hoặc thỏa thuận bằng văn bản ký kết với tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.

Tại khoản 11 Điều 2 Thông tư số 40/2024/TT-NHNN ngày 17/7/2024 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán quy định, ngân hàng hợp tác là ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có ký hợp đồng hoặc thỏa thuận với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán về việc hợp tác cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán theo quy định tại Điều 8 Thông tư này.

Khoản 1.b Điều 39 Thông tư số 40/2024/TT-NHNN quy định trách nhiệm của ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài: "b) Thực hiện các nghĩa vụ theo hợp đồng hoặc thỏa thuận với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, đơn vị chấp nhận thanh toán, khách hàng và các bên liên quan, phù hợp với quy định của pháp luật;".

Khoản 2a, 2b quy định trách nhiệm của ngân hàng hợp tác: 

"a) Phối hợp với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán và các đối tác thực hiện kiểm tra, đối soát dữ liệu giao dịch hàng ngày phát sinh trên tài khoản của tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán mở tại ngân hàng hợp tác theo thỏa thuận giữa các bên;

b) Thực hiện việc thanh toán các giao dịch thanh toán cho các bên liên quan theo quy định của Ngân hàng Nhà nước và hợp đồng hoặc thỏa thuận hợp tác cung cấp dịch vụ đã ký với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán".

Căn cứ các quy định pháp lý hiện hành nêu trên, tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán cung ứng dịch vụ thu hộ, chi hộ; đối với tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cung ứng dịch vụ hỗ trợ thu hộ, chi hộ.

Chinhphu.vn