Thiên tai năm 2025: Thiệt hại kinh tế toàn cầu lớn đến đâu? (Kỳ 1)

>> Hạ tầng chống chịu: Tuyến phòng thủ trước thiên tai (Kỳ 2)

Thiên tai dồn dập 'gõ cửa'

Tại Đông Nam Á, Myanmar trở thành tâm điểm của bi kịch khi trận động đất có độ lớn 7,7 hồi tháng 3 đã khiến hàng nghìn người thiệt mạng và bị thương. Báo cáo Giám sát kinh tế Myanmar của Ngân hàng Thế giới dự báo GDP Myanmar sẽ giảm 2,5% trong năm tài chính 2025/2026, chủ yếu do tác động của động đất.  Thiệt hại trực tiếp ước tính 11 tỷ USD, tương đương 14% GDP. Thảm họa ảnh hưởng hơn 17 triệu người, trong đó khoảng 9 triệu người chịu tác động nghiêm trọng.

Trận động đất làm rung chuyển cả khu vực Đông Bắc Á này tạo ra một trong những vết nứt vỡ bề mặt lớn nhất từng ghi nhận trên toàn cầu và để lại hậu quả nặng nề nhất trong nhiều thập kỷ.

Tại Trung Quốc, mưa lớn từ ngày 25–26/7 khiến 13 con sông ở Thiểm Tây, Cam Túc và Tứ Xuyên vượt mức cảnh báo. Trong đó, sông Tiểu Hắc (Nội Mông), một nhánh sông Bắc Lạc (Thiểm Tây) vượt ngưỡng kiểm soát lũ, còn sông Đại Hắc và Diên Hà ghi nhận mức lũ cao kỷ lục.

Hàn Quốc chứng kiến vụ cháy rừng lớn ở vùng Đông Nam hồi tháng 3, thiêu rụi khoảng 48.000 ha rừng – được xem là một trong những thảm họa rừng nghiêm trọng nhất của nước này.

Philippines hứng chịu nhiều cơn bão mạnh, ảnh hưởng không nhỏ đến giao thông, nông nghiệp và đời sống dân cư.

Tại khu vực Nam Á, mưa lũ cực đoan cướp đi sinh mạng hàng trăm người, đẩy nhiều hộ gia đình vào cảnh mất nhà cửa. Pakistan, Ấn Độ và Bangladesh là những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với thiệt hại lan rộng từ sạt lở Himalaya đến lũ lụt ở đồng bằng.

Tại Mỹ, các vụ cháy rừng hồi tháng 1 ở khu vực Los Angeles mở rộng là thảm họa gây thiệt hại nặng nề nhất trong 6 tháng đầu năm 2025, gây thiệt hại 53 tỷ USD, trong đó 40 tỷ USD được bảo hiểm.

Chuỗi bão, vòi rồng và mưa cực đoan tại miền Trung và Nam nước Mỹ trong giai đoạn tháng 3–5 cũng gây thiệt hại khoảng 33 tỷ USD, trong đó khoảng 14 tỷ USD được bảo hiểm.

Tại Nam Mỹ, tình hình cháy rừng trở nên đặc biệt nghiêm trọng. Theo Hệ thống thông tin cháy rừng toàn cầu (GWIS), Argentina, Chile và Colombia ghi nhận hơn 18.000 điểm cháy, thiêu rụi trên 6 triệu ha rừng và thảm thực vật. Hạn hán cũng khiến năng suất cây trồng, như ngô và đậu nành ở Argentina giảm mạnh, đẩy giá thực phẩm leo thang và đe dọa sinh kế nông nghiệp trong khu vực.

Châu Âu đang trải qua mùa cháy rừng khốc liệt nhất trong lịch sử hiện đại. Hàng loạt quốc gia như Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Albania và Hy Lạp liên tục hứng chịu các đám cháy dữ dội, trong bối cảnh nhiệt độ nhiều nơi vượt ngưỡng 37°C, thậm chí có lúc trên 43°C.

Theo Hệ thống Thông tin cháy rừng châu Âu (EFFIS), diện tích rừng và thảm thực vật bị thiêu rụi từ đầu năm đã vượt 970.000 ha, cao gấp gần ba lần mức trung bình nhiều năm và là con số lớn nhất trong vòng 19 năm qua.

Còn châu Phi phải hứng chịu cả lũ lụt lẫn hạn hán. Nigeria chứng kiến một trong những thảm họa lũ lụt tồi tệ nhất khi vỡ đập tại Mokwa khiến ít nhất 151 người thiệt mạng, trên 3.000 người phải sơ tán. Botswana và Nam Phi cũng chịu cảnh mưa lớn bất thường, gây ngập lụt.

Song song với đó, hạn hán kéo dài ở Đông Phi và khu vực Sahel đã đẩy hơn 90 triệu người vào cảnh thiếu ăn. 

Thiệt hại ước tính hơn 130 tỷ USD

Ngày 29/7, công ty tái bảo hiểm Munich Re (Đức) cho biết, thiên tai toàn cầu trong nửa đầu năm 2025 đã gây thiệt hại khoảng 131 tỷ USD, trong đó 80 tỷ USD được bảo hiểm – mức cao thứ hai từng ghi nhận kể từ năm 1980, chỉ sau thảm họa động đất – sóng thần Nhật Bản năm 2011.

Theo Munich Re, các thảm họa thời tiết chiếm tới 88% tổng thiệt hại và gần như toàn bộ phần thiệt hại được bảo hiểm. 

Ông Tobias Grimm, nhà khoa học khí hậu của Munich Re, nhấn mạnh: "Thế giới vẫn tiếp tục nóng lên; các đại dương nóng lên; biến đổi khí hậu đang làm gia tăng khả năng xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan".

Trong khi đó, Swiss Re (Thụy Sĩ) ước tính tổng thiệt hại toàn cầu trong nửa đầu năm lên tới 135 tỷ USD, cao hơn mức 123 tỷ USD cùng kỳ 2024. Khoảng 80 tỷ USD trong số này được bảo hiểm, gần gấp đôi mức trung bình 10 năm. 

Ngoài cháy rừng, trận động đất tại Myanmar hồi tháng 3 cũng gây tổn thất bảo hiểm đáng kể, riêng Thái Lan, mức thiệt hại được bảo hiểm là 1,5 tỷ USD. Các đợt mưa bão nghiêm trọng gây thêm 31 tỷ USD thiệt hại được bảo hiểm và Swiss Re dự báo chi trả cho mưa bão cả năm có thể vượt 150 tỷ USD.

Bên cạnh đó, Swiss Re còn thống kê các thảm họa do con người gây ra – như tai nạn lao động – khiến kinh tế toàn cầu thiệt hại thêm khoảng 8 tỷ USD, trong đó 7 tỷ USD được bảo hiểm. 

Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) dự báo, năm nay nhân loại sẽ chịu tổn thất bảo hiểm từ thiên tai lên tới 145 tỷ USD, cao hơn 6% so với năm 2024.

Những số liệu và thảm họa thiên tai trong nửa đầu năm 2025 cho thấy thế giới đang bước vào giai đoạn rủi ro cao chưa từng có. Biến đổi khí hậu không còn là dự báo mà đã hiện hữu, tác động trực tiếp đến kinh tế, xã hội và an ninh lương thực toàn cầu. Các chuyên gia nhấn mạnh, chỉ bằng những hành động quyết liệt trong giảm phát thải, tăng cường thích ứng và nâng cao khả năng phục hồi, nhân loại mới có thể hạn chế những tổn thất ngày càng khốc liệt trong tương lai.

An Bình