Xử lý nghiêm "tàu ma", tàu mất kết nối VMS: Gỡ khó quản lý đội tàu cá

Các địa phương xử lý nghiêm tàu cá vi phạm quy định IUU

Theo báo cáo từ các địa phương, công tác quản lý đội tàu cá đã được thực hiện nghiêm túc thông qua việc rà soát, thống kê và cập nhật đồng bộ dữ liệu tàu cá vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia.

Cùng với đó, các địa phương cũng lập danh sách theo dõi, kiểm soát chặt chẽ số lượng tàu không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản. Đến nay, phần lớn các địa phương đã hoàn thành 100% việc xử lý tàu cá "3 không".

Các địa phương tiến hành rà soát, cập nhật danh sách tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) theo tuần để theo dõi, liên lạc với chủ tàu và cảnh báo nguy cơ vi phạm quy định về chống khai thác IUU. Nhờ các biện pháp này, tình trạng tàu cá vi phạm do mất kết nối VMS đã có chiều hướng giảm. Bên cạnh đó, công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác cũng được triển khai quyết liệt, góp phần tăng tính minh bạch và đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại.

Đặc biệt, việc thực thi pháp luật và xử lý các trường hợp vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài hay vi phạm quy định IUU được lực lượng chức năng đẩy mạnh và xử lý nghiêm.

Cụ thể, tại TP. Đà Nẵng, từ năm 2024 đến nay, địa phương đã xử phạt hành chính tổng cộng 191 vụ, với số tiền gần 10 tỷ đồng; toàn bộ 100 tàu cá vi phạm đều đã nộp phạt. Địa phương cũng không ghi nhận trường hợp tàu cá nào vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý.

Tương tự, tại Quảng Ngãi, lực lượng chức năng đã xác minh 752 tàu cá mất kết nối và xử phạt 87 trường hợp với số tiền 2,1 tỷ đồng.

Tuy vậy, công tác quản lý đội tàu và xử lý vi phạm vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn. Một trong những vấn đề nổi cộm là tình trạng tàu cá hoạt động thường xuyên ngoài tỉnh, nhiều năm không quay về địa phương, gây khó khăn cho việc quản lý, giám sát.

Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các địa phương trong quản lý và xử lý vi phạm vẫn còn hạn chế, thể hiện qua tỷ lệ phản hồi thấp, nhất là trong các trường hợp tàu mất kết nối VMS hoặc vượt ranh giới khai thác trên biển. Tình trạng tàu cá mất kết nối VMS trên 6 giờ khi đang hoạt động trên biển vẫn tiếp tục diễn ra.

Tàu vi phạm tại đâu thì xử lý tại đó và xử lý nghiêm các đầu nậu

Tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền kiến nghị Bộ NN&MT chỉ đạo xây dựng cơ chế xử phạt rõ ràng, theo hướng "tàu vi phạm tại đâu thì xử lý tại đó", tránh việc phải truy nguồn về nơi đăng ký gây chồng chéo, tạo kẽ hở pháp lý. Địa phương hiện đang tích cực xử lý theo chuyên đề đối với các "tàu ma" – tàu không đăng ký, không kiểm soát, và tăng cường phối hợp liên ngành giữa hải quân, kiểm ngư, cảnh sát biển để siết chặt quản lý.

Đặc biệt, tỉnh kiến nghị có giải pháp xử lý triệt để các đầu nậu là chủ tàu đứng sau vi phạm, vốn là nguyên nhân chính gây khó khăn cho công tác quản lý tàu cá và chống khai thác IUU.

Ngoài ra, địa phương nhấn mạnh cần sớm hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về tàu cá, nhằm hỗ trợ ngư dân, đồng thời phục vụ hiệu quả việc quản lý, giám sát hoạt động khai thác thủy sản trên biển.

Từ bất cập trong kết nối của các thiết bị giám sát hành trình, ông Hoàng Hải Minh, Phó Chủ tịch UBND TP. Huế kiến nghị Bộ NN&MT trực tiếp thành lập đoàn kiểm tra các đơn vị cung cấp dịch vụ VMS, làm rõ nguyên nhân tình trạng mất kết nối kéo dài, ảnh hưởng đến việc giám sát hành trình tàu cá.

Thành phố cũng đề nghị sớm ban hành hướng dẫn, cơ chế rõ ràng để phân biệt giữa mất kết nối do lỗi kỹ thuật và hành vi vi phạm, giúp lực lượng chức năng xử lý đúng đối tượng, tránh gây khó khăn cho ngư dân tuân thủ quy định.

TP. Huế đề nghị cần hỗ trợ xây dựng chính sách chuyển đổi nghề cho các chủ tàu không còn đủ điều kiện hoạt động, nhằm bảo đảm sinh kế bền vững cho ngư dân ven biển, đồng thời góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu chấm dứt khai thác bất hợp pháp.

Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Trần Nam Hưng cho biết, thời gian đến, thành phố tiếp tục thực hiện nghiêm, mạnh mẽ, quyết liệt, các giải pháp về chống khai thác IUU. Song song với công tác tuyên truyền, xử phạt nghiêm, thành phố tham mưu và trình HĐND thành phố ban hành nghị quyết quy định chính sách về hỗ trợ phát triển thủy sản trên địa bàn thành phố giai đoạn 2026 - 2030, trong đó có các chính sách hỗ trợ về thiết bị giám sát hành trình và chuyển đổi nghề.

Hướng tới mục tiêu phát triển nghề cá có trách nhiệm và bền vững

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ NN&MT Phùng Đức Tiến cho biết, hiện cả nước hiện có khoảng 81.700 tàu cá và 800.000 lao động trực tiếp trên biển, tạo việc làm cho khoảng 4 triệu lao động trên bờ.

Thứ trưởng ghi nhận sự chuyển biến tích cực từ quyết tâm cao của các địa phương. Nếu như trước đây, tình trạng tàu cá không đăng ký, không giấy phép, không thiết bị giám sát hành trình còn phổ biến thì nay đã được kiểm soát chặt chẽ hơn. Công tác giám sát tàu cá hiện có ít nhất 6 lớp kiểm soát từ chính quyền xã, công an cơ sở, biên phòng, kiểm ngư đến cảnh sát biển và hải quân. Tuy vậy, vẫn còn không ít tồn tại đáng lo ngại như tình trạng tàu mất kết nối, "tàu ma".

Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản còn lỏng lẻo, hình thức xử phạt đối với hành vi vi phạm IUU chưa đủ sức răn đe. "Nếu không quyết liệt xử lý thì chắc chắn khó gỡ "Thẻ vàng". Nếu không ngăn chặn được tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài và không thực hiện nghiêm 14 khuyến nghị của EC thì chúng ta thất bại", Thứ trưởng trao đổi.

Thứ trưởng cũng yêu cầu các địa phương khẩn trương bố trí vốn đầu tư công để hoàn thiện hạ tầng cảng cá, phục vụ truy xuất nguồn gốc và giám sát nghề cá, hướng tới mục tiêu phát triển nghề cá có trách nhiệm và bền vững.

Lưu Hương