Nâng cao chất lượng xét nghiệm lao tại Việt Nam

Trong hai ngày 11-12/9, Bệnh viện Phổi Trung ương và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) phối hợp tổ chức "Hội thảo khu vực về ngoại kiểm Xpert TB". Đây là hoạt động trong khuôn khổ của dự án hợp tác giữa hai bên, nhằm nâng cao năng lực đảm bảo chất lượng xét nghiệm lao tại Việt Nam.

Theo các chuyên gia, việc đảm bảo dịch vụ xét nghiệm lao chất lượng cao trong các cơ sở y tế là hoạt động rất cần thiết, để phát hiện hiệu quả các trường hợp mắc bệnh lao và theo dõi kết quả điều trị bệnh nhân lao.

Tuy nhiên, việc duy trì chất lượng kết quả xét nghiệm trong phòng xét nghiệm vẫn là thách thức trong các môi trường hạn chế về nguồn lực. Thách thức này càng đặc biệt đáng chú ý khi nhiều xét nghiệm lao mới đang được giới thiệu và tổ chức WHO khuyến nghị mở rộng việc sử dụng các xét nghiệm sinh học phân tử làm xét nghiệm sàng lọc ban đầu cho các trường hợp nghi lao khi có sẵn các nguồn lực.

Trong đó, xét nghiệm Xpert MTB/RIF là xét nghiệm sinh học phân tử chẩn đoán lao và lao đa kháng được tổ chức WHO khuyến cáo từ tháng 12/2010. Đến nay, trên thế giới đã có khoảng 140 quốc gia và vùng lãnh thổ thực hiện xét nghiệm này.

Tại Việt Nam, TS.BSCC Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, xét nghiệm Xpert MTB/RIF đã được Chương trình Chống lao Quốc gia triển khai từ năm 2011 tại Labo lao chuẩn Quốc gia, đến nay đã và đang lắp đặt đưa vào sử dụng, quản lý 332 máy GeneXpert tại 182 điểm máy triển khai trên toàn quốc.

Số lượng xét nghiệm toàn quốc tăng dần theo từng năm, 2023 đã thực hiện 452.279 xét nghiệm trên cả nước, tăng hơn 113% so với năm 2022.

Khoa Vi sinh và Labo lao chuẩn Quốc gia thuộc Bệnh viện Phổi Trung ương đã xây dựng Chương trình ngoại kiểm Xpert MTB/RIF trong nước nhằm duy trì tính chủ động, bền vững cho hoạt động đảm bảo chất lượng xét nghiệm mũi nhọn Xpert MTB/RIF.

Mục tiêu của Chương trình ngoại kiểm là theo dõi, giám sát chất lượng xét nghiệm Xpert MTB/RIF thường xuyên, liên tục thông qua 2 vòng ngoại kiểm hàng năm. Nhằm đảm bảo chất lượng của Chương trình, Bệnh viện Phổi Trung ương đã áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO/IEC 17043:2010 được Văn phòng chất lượng, Bộ Khoa học công nghệ Thái Lan công nhận vào tháng 3/2019.

Đặc biệt, Chương trình ngoại kiểm MTB/RIF của Bệnh viện Phổi Trung ương đã cung cấp bộ mẫu ngoại kiểm các nước như: Lào, Myanmar, Philipines, Bangladesh, Papua New Guinea trong các năm gần đây.

Năm 2024, Bệnh viện Phổi Trung ương vẫn duy trì hai hoạt động cung cấp bộ mẫu ngoại kiểm cho 2 nước Bangladesh, Papua New Guinea với hơn 200 bộ mẫu và hỗ trợ tư vấn công nghệ sản xuất bộ mẫu cho Phillippines.

Ngoài ra, với sự hỗ trợ của CDC-US Việt Nam, Chương trình đang trên lộ trình mở rộng, phát triển trở thành trung tâm ngoại kiểm khu vực với các xét nghiệm phân tử mới như Xpert MTB/XDR, Truenat MTB/RIF và cung cấp dịch vụ trong nước trong năm 2024. Dự kiến có thể cung cấp cho các đơn vị ngoài nước trong những năm tiếp theo.

Chương trình ngoại kiểm lao-xét nghiệm phân tử Xpert MTB/RIF & Xpert MTB/RIF Ultra tổ chức cho tất cả các đơn vị thực hiện Xpert trên toàn quốc với sự hỗ trợ kinh phí từ nguồn Quỹ toàn cầu giai đoạn 2024-2026.

Để đảm bảo chất lượng cho xét nghiệm Xpert MTB/RIF & MTB/RIF ULTRA, Chương trình chống Lao Quốc gia đã đăng ký tham gia Chương trình ngoại kiểm của CDC - Atlanta từ năm 2013.

Từ năm 2017, khoa Vi sinh và Labo lao chuẩn Quốc gia, Bệnh viện Phổi Trung ương chính thức đảm nhận toàn bộ Chương trình ngoại kiểm xét nghiệm Xpert MTB/RIF & MTB/RIF Ultra.

Số lượng đơn vị tham gia tăng dần theo các năm với 35 đơn vị từ năm 2017, tới nay đã có gần 180 đơn vị tham gia. Tỉ lệ các đơn vị có kết quả không phù hợp qua các vòng dao động từ 1%-10%.

Thông qua việc tổ chức 2 vòng ngoại kiểm hàng năm cho các đơn vị thực hiện Xpert trên toàn quốc, Chương trình Chống lao Quốc gia đã và đang tiếp tục phục vụ mục tiêu đảm bảo và cải tiến chất lượng xét nghiệm Xpert chẩn đoán lao và lao đa kháng thuốc.

HM