Sẵn sàng cho “sân chơi” thuế tối thiểu toàn cầu

Câu chuyện thuế tối thiểu toàn cầu được nhiều doanh nghiệp quan tâm, nhất là cách thức mà Việt Nam ứng phó trước vấn đề này.

Mong chờ của doanh nghiệp

Mới đây, trao đổi với báo chí, ông Hong Sun, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) cho rằng, Việt Nam nên sớm đưa ra tuyên bố về việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu và cân nhắc cải cách hệ thống chính sách ưu đãi đầu tư để có những ưu đãi thiết thực cho nhà đầu tư.

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, phần lớn các nước đầu tư ra nước ngoài sẽ áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 để thu thêm phần chênh lệch từ mức thuế thực tế so với thuế tối thiểu toàn cầu (15%); trong đó có các nước, vùng lãnh thổ có số vốn đầu tư lớn vào Việt Nam như Hàn Quốc, Nhật Bản, Hong Kong (Trung Quốc) và Singapore. Trong khối ASEAN, Indonesia và Malaysia sẽ áp dụng từ năm 2024. Thái Lan đến năm 2025 mới áp dụng nhưng tháng 2 vừa qua, Nội các nước này đã phê duyệt các biện pháp hỗ trợ thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu. Việt Nam càng chậm chân, sức ép cạnh tranh sẽ càng lớn.

Hồi đầu năm nay, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế, đã cảnh báo rằng, chính sách thuế tối thiểu toàn cầu tác động "ngay và luôn" đến thu hút FDI chứ không phải chờ đến ngày áp dụng. Bởi vì, các nhà đầu tư đã tính toán đến việc thực thi chính sách này để quyết định đầu tư năm nay và những năm tiếp theo.

Trong chuỗi các sự kiện gần đây về thuế tối thiếu toàn cầu, các chuyên gia trong và ngoài nước đều thống nhất rằng Việt Nam nên chủ động áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu để giành quyền đánh thuế và có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp FDI chịu tác động để bảo đảm cạnh tranh hiệu quả trong thu hút FDI.

Về cách đánh thuế, các chuyên gia của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam và các công ty kiểm toán cũng như các hãng luật... đều khuyến nghị Việt Nam áp dụng "thuế tối thiểu nội địa bổ sung đạt chuẩn" (viết tắt là QDMTT) theo quy tắc mẫu GloBE thay vì áp dụng thuế tối thiểu nội địa bổ sung chung (15%).

Lý do, QDMTT là cơ chế đạt chuẩn theo quy định của OECD. Các cơ chế khác (ví dụ áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 15%) sẽ không thống nhất theo công thức tính của OECD, dẫn đến tổng nghĩa vụ thuế của toàn tập đoàn sẽ bị tăng lên. Việc này vừa gây thiệt hại về tài chính cho nhà đầu tư, vừa gây khó khăn trong việc áp dụng và không thể hiện được sự hội nhập chính sách thuế của Việt Nam với quốc tế.

Về các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp FDI chịu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, các chuyên gia cho rằng Việt Nam nên tăng cường các chính sách dựa trên cơ sở chi phí. "Chính sách được đề xuất hàng đầu là thông qua trợ cấp trực tiếp hoặc cho cấn trừ chi phí vào thuế phải nộp và được hoàn theo chuẩn của OECD đối với một số loại chi phí như chi phí đầu tư hạ tầng, chi phí sản xuất, nghiên cứu phát triển, nhân lực...", ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng giám đốc tư vấn thuế, Công ty TNHH Deloitte Việt Nam gợi ý. Một số quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia đã nội luật hóa các chính sách ưu đãi theo chi phí đầu tư và theo ông Tuấn, Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo.

Cần sớm ban hành

Việc Thủ tướng Chính phủ có các chỉ đạo quyết liệt trong tìm các giải pháp để "gỡ rối" cho vấn đề thuế tối thiểu toàn cầu được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao.

"Việc các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam đang nghiên cứu áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu là rất tích cực. Chúng tôi đánh giá cao những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam và các cơ quan có thẩm quyền đối với việc hỗ trợ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài", ông Hong Sun cho biết.

Tuần trước, Thủ tướng Phạm Minh Chính ký ban hành Chỉ thị số 14/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tư nước ngoài (FDI) trong giai đoạn mới.

Trong văn bản này, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật hiện hành và xây dựng lộ trình áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế và phù hợp với bối cảnh, tình hình thực tiễn của Việt Nam, trình Quốc hội vào Kỳ họp tháng 10 năm nay.

Điều này thể hiện rõ quyết tâm của Chính phủ đối với vấn đề thuế tối toàn cầu. Như vậy, nhiều khả năng,Việt Nam sẽ tham gia cuộc chơi dù các nước thành viên của Diễn đàn hợp tác toàn cầu về Chương trình cải cách chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (IF) không bị bắt buộc phải áp dụng các quy định của thuế tối thiểu toàn cầu.

Tại cuộc họp báo Chính phủ tháng 5/2023, trả lời câu hỏi Việt Nam sẽ chuẩn bị các giải pháp gì để ứng phó với các tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, Bộ Tài chính và các bộ, ngành có liên quan sẽ sớm báo cáo Chính phủ để có những chính sách ứng phó, cũng như dự kiến một số chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi, từ khuyến nghị của các tổ chức tư vấn độc lập cũng như chính các doanh nghiệp FDI chịu tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, đều khuyến nghị Việt Nam nên chủ động sớm ban hành quy định pháp luật để giành quyền đánh thuế tối thiểu toàn cầu.

Tức là chúng ta phải xây dựng hệ thống pháp luật để điều chỉnh thuế tối thiểu toàn cầu theo mức thuế tối thiểu toàn cầu, có sự thay đổi so mức ưu đãi như trước đây.

"Như vậy, các giải pháp vẫn thu hút các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tiếp tục đầu tư vào Việt Nam, cũng như dành các ưu đãi cho họ, song vẫn phù hợp để thực hiện chính sách thuế tối thiểu toàn cầu, và các chính sách khác mà Việt Nam là thành viên đã tham gia và cam kết", Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

"Dự kiến, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành có liên quan sẽ sớm báo cáo Chính phủ, cũng như các cơ quan có thẩm quyền khác để chúng ta chủ động có những chính sách ứng phó với tác động của thuế tối thiểu toàn cầu", ông Nguyễn Đức Chi nói.

Nguyễn Đức